Efektywne aktywne słuchanie: przykłady, techniki i ćwiczenia
Co by się stało, gdybyśmy powiedzieli Ci, że słuchanie nie jest tak proste, jak samo słuchanie? W rzeczywistości różne rodzaje słuchania wykraczają poza uczenie się – możesz słuchać także po to, aby poprawić swoje relacje, pogłębić je i budować zaufanie. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez różne rodzaje słuchania i pokażemy, w jaki sposób aktywne słuchanie może pomóc Ci słuchać ze zrozumieniem, a nie tylko odpowiadać.
Czym jest aktywne słuchanie?
Aktywne słuchanie to praktyka słuchania w celu zrozumienia, co ktoś mówi. Ćwicząc aktywne słuchanie, skupiasz się wyłącznie na tym, co mówi druga osoba, zamiast planować, co odpowiedzieć, tak jak podczas debaty lub rozmowy. Upewniaj się, że rozumiesz. Używając własnych słów, powtarzaj rozmówcy to, co od niego słyszysz. W zależności od rozmowy możesz również zadać konkretne, otwarte pytanie, aby zagłębić się w dany temat.
Aktywne słuchanie pomaga prowadzić bardziej znaczące i zaangażowane rozmowy. Kiedy zwracasz pełną uwagę na to, co mówi druga osoba – bez planowania tego, co chcesz powiedzieć lub przerywania rozmowy – rozwijasz skuteczniejsze umiejętności komunikacyjne.
Dobrzy słuchacze:
Zadawaj pytania otwarte, aby dowiedzieć się więcej.
Parafrazuj i podsumowuj to, co mówi druga osoba, aby upewnić się, że w pełni ją rozumiesz.
Ćwicz nieoceniające słuchanie, odkładając na bok własne uprzedzenia lub punkty widzenia.
Okaż cierpliwość, skupiając się na drugiej osobie zamiast na własnych myślach.
Wykazuj pozytywną, niewerbalną komunikację, w tym kontakt wzrokowy i pochylanie się.
Unikaj rozpraszaczy i robienia kilku rzeczy na raz.
4 rodzaje aktywnego słuchania
Chcesz stać się lepszym słuchaczem? Oto jak to zrobić. Wyróżniamy cztery rodzaje słuchania:
Empatyczne słuchanie ma miejsce wtedy, gdy słuchasz, aby zrozumieć. Pomyśl o sposobie słuchania, gdy ktoś dzieli się osobistą historią. W tym typie słuchania skupiasz się na drugiej osobie, a nie na sobie.
Doceniające słuchanie ma miejsce wtedy, gdy słuchasz, aby dobrze się bawić. Pomyśl o słuchaniu muzyki, mówcy motywacyjnym lub uczestnictwie w ceremonii religijnej.
Słuchanie ze zrozumieniem ma miejsce wtedy, gdy słuchasz, aby nauczyć się czegoś nowego. Ten rodzaj słuchania ma miejsce podczas słuchania podcastu, wiadomości lub wykładu edukacyjnego, np. podczas zajęć na uczelni.
Krytyczne słuchanie ma miejsce wtedy, gdy słuchasz, aby sformułować opinię na temat tego, co mówi ktoś inny. Ten rodzaj słuchania ma miejsce podczas debaty z kimś lub podczas słuchania sprzedawcy.
Aktywne słuchanie, lub słuchanie w celu zrozumienia, należy do kategorii słuchania empatycznego. Ten rodzaj słuchania pomaga budować silne relacje, głębiej rozumieć przyjaciół i współpracowników, a nawet pogłębiać własne poczucie empatii.
Korzyści płynące z aktywnego słuchania
Aktywne słuchanie to jeden z najlepszych sposobów na budowanie relacji interpersonalnych i nawiązywanie bliższych więzi, zwłaszcza z członkami zespołu. Ta miękka umiejętność jest kluczowym elementem rozwiązywania konfliktów, problemów i konstruktywnej krytyki.
Ćwicząc aktywne słuchanie:
ulepszasz komunikację;
poprawiasz współpracę;
dobrze rozumiesz to, co mówi druga osoba;
łączysz się na głębszym poziomie;
okazujesz empatię;
rozwiązujesz konflikty;
budujesz zaufanie;
8 potężnych umiejętności aktywnego słuchania, które warto opanować
Aktywne słuchanie jest kluczowym elementem efektywnej komunikacji i umiejętności interpersonalnych. Opanowując te techniki aktywnego słuchania, możesz stać się lepszym słuchaczem, poprawić swoje relacje i wspierać otwartą komunikację w różnych scenariuszach i kontekstach.
1. Zachowaj pełną obecność i uważność
Aby ćwiczyć aktywne słuchanie, poświęć osobie mówiącej pełną uwagę. Zminimalizuj czynniki rozpraszające uwagę, utrzymuj kontakt wzrokowy i skup się na słowach, tonie głosu i sygnałach niewerbalnych osoby mówiącej. Bycie w pełni obecnym pokazuje, że cenisz uczucia drugiej osoby i jej punkt widzenia.
2. Używaj pozytywnego języka ciała i sygnałów niewerbalnych
Twój język ciała i mimika twarzy odgrywają znaczącą rolę w aktywnym słuchaniu. Zachowaj otwartą postawę, pochyl się lekko i używaj zachęcających sygnałów niewerbalnych, takich jak kiwanie głową i uśmiechanie się. Te pozytywne sygnały niewerbalne pokazują rozmówcy Twoje zaangażowanie i zainteresowanie rozmową.
Wskazówka: jeśli spotykasz się wirtualnie, na przykład podczas wideokonferencji, używaj pozytywnego języka ciała i mimiki twarzy, aby pokazać swoje zaangażowanie. Utrzymuj kontakt wzrokowy, patrząc w kamerę, uśmiechając się i kiwając głową, podczas gdy osoba mówiąca dzieli się swoimi przemyśleniami. Unikaj robienia wielu rzeczy na raz lub spoglądania poza ekran. Włącz wideo i poświęć całą uwagę mówcy, aby pokazać swoje zaangażowanie.
3. Unikaj przerywania lub oceniania
Oprzyj się pokusie przerwania osobie mówiącej lub pośpiesznego osądzania. Pozwól osobie mówiącej wyrazić swoje myśli i uczucia. Nie wtrącaj przy tym własnych opinii lub uprzedzeń. Przerywanie może prowadzić do nieporozumień i utrudniać rozwój wzajemnego zrozumienia.
4. Parafrazuj i zastanawiaj się, aby wyrazić zrozumienie
Parafrazowanie polega na powtórzeniu głównych punktów wypowiedzi rozmówcy własnymi słowami, aby upewnić się, że udało Ci się je poprawnie zrozumieć. Zastanawiając się nad tym, co zostało powiedziane, pokazujesz, że aktywnie słuchasz i podejmujesz świadomy wysiłek, aby zrozumieć przekaz.
5. Zadawaj pytania wyjaśniające i otwarte
Zadawanie pytań otwartych zachęca osobę mówiącą do swobodniejszego opowiedzenia o myślach i uczuciach. Zadaj pytania wyjaśniające, aby lepiej zrozumieć perspektywę osoby mówiącej, i pytania sondujące, aby głębiej zbadać temat.
Gdy osoba mówiąca skończy myśl, okaż zaangażowanie, zadając konkretne, otwarte pytania. Unikaj wtrącania własnych uprzedzeń lub osądów do tych pytań. Pamiętaj, aby skupić się na tym, co ma do powiedzenia druga osoba. Na przykład zapytaj:
„Czy może powiedzieć o tym więcej?”
„Jakie były Twoje odczucia w tej sytuacji?”
„Co skłoniło Cię do skorzystania z tej opcji?”
„Jak mogę Ci pomóc?”
Unikaj zadawania pytań lub składania oświadczeń zawierających ocenę, ponieważ może to utrudniać otwartą komunikację i wzajemne zrozumienie. Na przykład zamiast zadać takie pytanie:
„Dlaczego to zrobiłeś(-aś)?” Zapytaj: „Co Cię skłoniło do takiego wyboru?”
„Nie chciałeś(-aś) tego zrobić, prawda?” Zapytaj: „Co miałeś(-aś) na myśli, kiedy to powiedziałeś(-aś)?”
„To nie ma sensu”. Zapytaj: „Nie rozumiem, czy możesz wytłumaczyć mi swój powód?”
6. Oceń perspektywę i emocje rozmówcy
Ocena to podstawowa umiejętność niezbędna do aktywnego słuchania, dzięki której rozmówca wie, że rozumiemy jego odczucia. Okaż rozmówcy empatię i zrozumienie, nawet jeśli niekoniecznie zgadzasz się z punktem widzenia tej osoby. Ocena emocji rozmówcy tworzy bezpieczną przestrzeń dla otwartej komunikacji i sprzyja nawiązywaniu silniejszej relacji.
7. Wstrzymaj się z udzielaniem porad, jeśli rozmówca Cię o to nie prosi
Twoim głównym zadaniem jako aktywnego słuchacza jest rozumienie drugiej osoby, a nie doradzanie jej. O ile rozmówca wyraźnie nie poprosi Cię o opinię, powstrzymaj się od udzielania niechcianych porad lub rozwiązań. Zamiast tego skup się na słuchaniu i wspieraniu rozmówcy podczas rozwiązywania problemów.
8. Podsumuj kluczowe zagadnienia i czynności do wykonania
Pod koniec rozmowy lub w jej kluczowych momentach dokonaj podsumowania głównych tematów, pomysłów i innych czynności do wykonania, które zostały omówione. Ta technika aktywnego słuchania zapewnia, że obie strony jasno rozumieją kluczowe zagadnienia i kolejne kroki. To także okazja dla rozmówcy do wyjaśnienia tego, co ma na myśli, lub dodania końcowych przemyśleń przed zakończeniem dyskusji.
Przykłady aktywnego słuchania: efektywna komunikacja poprzez dialog
W tej sekcji omówimy przykłady aktywnego słuchania i rzeczywiste scenariusze, które pokazują, jak techniki aktywnego słuchania można zastosować w różnych sytuacjach. Te przykłady aktywnego słuchania będą uwzględniać okoliczności zawodowe, relacje osobiste i rozwiązywanie konfliktów, pokazując jednocześnie, na czym polega efektywna komunikacja.
Przykład aktywnego słuchania w środowisku zawodowym
Scenariusz: menedżer omawia harmonogram projektu z pracownikiem, który wyraża obawy dotyczące dotrzymania terminu.
Menedżer: „Rozumiem, że harmonogram jest dla Ciebie ciężki do zrealizowania. Czy możesz powiedzieć mi więcej o konkretnych wyzwaniach, przed którymi stoisz?” (Zadawanie pytań otwartych)
Pracownik: „Obawiam się, że nie mamy wystarczających zasobów, aby wykonać zadanie w określonym czasie. Pracuję w nadgodzinach, a nadal mam wrażenie, że mamy zaległości”.
Menedżer: „Wygląda na to, że wkładasz w to dużo wysiłku, ale brak zasobów utrudnia utrzymanie odpowiedniego tempa pracy. Zgadza się?” (Parafrazowanie i zastanawianie się)
Pracownik: „Tak. Obawiam się, że jeśli będziemy się spieszyć, by dotrzymać terminu, ucierpi na tym jakość pracy”.
Menedżer: „Doceniam, że dzielisz się swoimi obawami. To świetny przykład aktywnego słuchania w miejscu pracy, który może mieć pozytywny wpływ na sukces naszego zespołu. Znajdźmy wspólnie rozwiązanie. Jak myślisz, jakie dodatkowe zasoby pomogłyby Tobie i zespołowi dotrzymać terminu bez uszczerbku dla jakości pracy?” (Ocena emocji i zadawanie pytań o rozwiązanie problemu)
Przykład zastosowania umiejętności aktywnego słuchania w relacjach osobistych
Scenariusz: przyjaciel dzieli się z Tobą osobistym problemem, szukając Twojego wsparcia i zrozumienia.
Przyjaciel: „Ostatnio jestem naprawdę przygnębiony. Staram się znaleźć motywację w pracy i czuję, że moja kariera stoi w miejscu”.
Ty: „Zastój w karierze musi być czymś trudnym. Chętnie Cię wysłucham i Ci pomogę. Czy możesz powiedzieć coś więcej o tym, skąd u Ciebie takie uczucia?” (Okazywanie empatii i zachęcanie do rozwinięcia myśli)
Przyjaciel: „Czuję, że nikt nie docenia mnie za moją ciężką pracę, i nie wiem, co robić dalej, aby awansować”.
Ty: „Wygląda na to, że czujesz się niedoceniany i niepewny swojej ścieżki kariery. To trudna sytuacja”. (Oddawanie uczuć i podsumowywanie głównych zagadnień)
Przyjaciel: „Tak, po prostu nie wiem, co mam robić. Zastanawiam się, czy nie poszukać nowej pracy, ale nie wiem, czy to dobry ruch.
Ty: „Rozumiem, że nie wiesz, co robić dalej, i nie wiesz, jaką ścieżkę obrać. Ta rozmowa to świetny przykład na to, jak aktywne słuchanie może mieć pozytywny wpływ na proces decyzyjny. Jak myślisz, jakie są plusy i minusy poszukiwania nowej pracy? Chętnie omówię z Tobą wszystkie możliwe opcje. (Potwierdzanie, że rozumiesz niepewność, i oferowanie wsparcia)
Przykład rozwiązywania konfliktów poprzez aktywne słuchanie
Scenariusz: dwóch współpracowników nie zgadza się co do tego, jak podejść do wspólnego projektu.
Kolega 1: „Myślę, że w pierwszej kolejności powinniśmy potraktować priorytetowo fazę projektowania. Jeśli nie zrobimy odpowiedniej wizualizacji, ucierpi na tym cały projekt”.
Kolega 2: „Nie zgadzam się. Najpierw musimy skupić się na funkcjonalności. Design nie będzie miał znaczenia, jeśli produkt nie będzie działał prawidłowo”.
Mediator: „Ten scenariusz to doskonały przykład na to, jak aktywne słuchanie może pomóc w rozwiązywaniu konfliktów. Widzę, że obaj macie stanowcze zdanie na temat priorytetów projektu. Poświęćmy chwilę, aby zrozumieć swoje perspektywy. [Kolega 1], czy możesz wyjaśnić, dlaczego uważasz, że design powinien być najważniejszy?” (Podkreślenie, że istnieją odmienne opinie i prośba o wyjaśnienie)
Kolega 1: „Z mojego doświadczenia wynika, że dobrze zaprojektowany produkt jest bardziej przyjazny dla użytkownika i atrakcyjny dla klientów. To podstawa całego projektu”.
Mediator: „Uważasz więc, że nadanie priorytetu projektowaniu doprowadzi do lepszego rezultatu. [Kolega 2], co o tym sądzisz? Dlaczego uważasz, że funkcjonalność powinna mieć najwyższy priorytet?” (Podsumowanie i zachęcanie drugiej strony do przedstawienia swojej perspektywy)
Kolega 2: „Rozumiem znaczenie projektowania, ale jeśli produkt nie działa zgodnie z przeznaczeniem, nie ma znaczenia, jak dobrze wygląda. Musimy upewnić się, że podstawowe funkcje działają jak należy, zanim skupimy się na elementach wizualnych”.
Mediator: „Wygląda na to, że oboje chcecie, aby projekt odniósł sukces, ale macie różne podejścia do osiągnięcia tego celu. To świetny przykład aktywnego słuchania w działaniu. Opracujmy wspólnie plan, który uwzględnia obie Twoje obawy, dbając o to, że produkt jest funkcjonalny, a jednocześnie stawiając na przyjazny dla użytkownika design. Jakie macie pomysły na znalezienie kompromisu? (Podkreślanie wspólnych celów i zachęcanie do rozwiązania problemu)
Ćwiczenia aktywnego słuchania doskonalące umiejętności
Ćwiczenia aktywnego słuchania są niezbędne do rozwijania i doskonalenia umiejętności komunikacyjnych. Niezależnie od tego, czy pracujesz w ochronie zdrowia, bierzesz udział w webinariach czy pracujesz ze swoim zespołem, poniższe ćwiczenia pomogą Ci stać się bardziej efektywnym słuchaczem. Jak wskazuje „Harvard Business Review”, aktywne słuchanie jest umiejętnością niezbędną do osiągnięcia sukcesu zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym.
Ćwiczenia aktywnego słuchania z odgrywaniem ról
Jednym z najskuteczniejszych ćwiczeń aktywnego słuchania jest odgrywanie ról. Biorąc udział w symulowanych rozmowach, możesz ćwiczyć stosowanie technik aktywnego słuchania w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku. Wykonaj następujące scenariusze:
Placówka ochrony zdrowia: jedna osoba gra rolę pacjenta wyrażającego obawy o swój stan zdrowia, a druga stara się zrozumieć i rozwiać obawy pacjenta jako pracownik ochrony zdrowia, ćwicząc przy tym umiejętności aktywnego słuchania.
Konflikt w miejscu pracy: jedna osoba gra rolę pracownika, zgłaszając skargę, a druga – rolę menedżera, który aktywnie słuchając, stara się zrozumieć problem i znaleźć rozwiązanie.
Interakcja sprzedażowa: jedna osoba gra rolę potencjalnego klienta, a druga – rolę sprzedawcy, który aktywnie słuchając, określa potrzeby klienta i proponuje odpowiednie rozwiązania.
Ćwiczenia uważności poprawiające koncentrację i pomagają lepiej zaznaczać własną obecność
Ćwiczenia uważności mogą pomóc Ci lepiej zaznaczać swoją obecność i skupiać się na niezbędnych kwestiach, co jest niezbędne do skutecznego aktywnego słuchania. Uwzględnij te ćwiczenia w swojej codziennej rutynie:
Świadome oddychanie: poświęć kilka minut na skupienie się na oddechu, zwracając uwagę na wdychane i wydychane powietrze. To ćwiczenie może pomóc Ci się skoncentrować i ograniczyć rozpraszacze.
Skanowanie ciała: połóż się lub usiądź wygodnie i zeskanuj umysłem swoje ciało od stóp do głów, odnotowując wszelkie odczucia lub obszary napięcia. To ćwiczenie może pomóc Ci lepiej dostosować się do swojego stanu fizycznego i uwolnić się od stresu, który może przeszkadzać w aktywnym słuchaniu.
Uważne słuchanie: podczas rozmów podejmuj świadomy wysiłek, aby skupić się wyłącznie na słowach, tonie i mowie ciała osoby mówiącej. Zwróć uwagę, kiedy Twój umysł zaczyna błądzić lub formułować osądy, i delikatnie przekieruj swoją uwagę z powrotem na mówcę.
Ćwiczenia grupowe wspierające aktywne słuchanie w zespole
Ćwiczenia dotyczące aktywnego słuchania mogą być szczególnie korzystne, gdy odbywają się w grupie, na przykład podczas warsztatów integracyjnych lub webinarów. Oto kilka ćwiczeń grupowych, które mogą rozwijać umiejętności aktywnego słuchania:
Krąg parafrazy: poproś członków zespołu, aby usiedli w kręgu. Jedna osoba zaczyna od opowiedzenia krótkiej historii lub podzielenia się doświadczeniami. Osoba po lewej stronie parafrazuje to, co usłyszała, skupiając się na kluczowych punktach i wyrażanych emocjach. Proces ten toczy się w kręgu, a każda kolejna osoba parafrazuje wypowiedź poprzedniego mówcy.
Triady słuchania: podziel grupę na trzyosobowe zespoły. W każdej triadzie jedna osoba jest mówcą, druga jest słuchaczem, a trzecia – obserwatorem. Mówca dzieli się wyzwaniem lub doświadczeniem, podczas gdy słuchacz ćwiczy technikę aktywnego słuchania. Obserwator przekazuje informację zwrotną na temat wyników słuchacza. Zmieniaj kolejno role, tak aby każda osoba miała szansę poćwiczyć aktywne słuchanie.
Mapowanie empatii: podziel grupę na pary. Każda osoba w parze dzieli się trudnym doświadczeniem lub sytuacją. Kiedy przekazuje informacje, jej partner tworzy mapę empatii, zapisując to, co mówi, myśli, czuje i robi rozmówca. Następnie pary omawiają mapy empatii i zastanawiają się, w jaki sposób zachowanie otwartego umysłu pomogło im lepiej zrozumieć swoje punkty widzenia.
Włączając te ćwiczenia aktywnego słuchania do działań na rzecz budowania umiejętności, możesz komunikować się skuteczniej i budować silniejsze, bardziej empatyczne relacje z innymi.
Aktywuj swoje umiejętności aktywnego słuchania
Aktywne słuchanie wymaga czasu jak każda umiejętność interpersonalna. Nie jest to też coś, z czego należy korzystać przez cały czas – dialog jest ważny! Kiedy jednak współpracownik dzieli się czymś z Tobą, aktywne słuchanie pomaga wnieść do rozmowy empatię, poczucie więzi i zrozumienie. Słuchanie i zrozumienie przybliża członków zespołu, ograniczając bariery dla współpracy i usprawniając działanie w zespole.
Aby uzyskać więcej wskazówek, zapoznaj się z najlepszą strategią rozwiązywania konfliktów, z której nie korzystasz.
